Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?

Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal-duygusal etkileşim ve iletişimde bozulma, sınırlı kısıtlı ve tekrarlayıcı davranışlarla ortaya çıkan nörogelişimsel bir farklılıktır. Otizmin derecesine göre çocukların konuşmasında ve dili kullanma becerisinde gecikmeler olabilmekte, sosyal uyum ve kendine dönük davranışlarında problemler görülebilmektedir. Otizmli bireylerde zihinsel yetersizlikten ziyade sosyal becerilerde problemler/yetersizlikler gözlenmektedir.

Sosyal Etkileşimdeki Yetersizlikler:

  • Anne babaya, diğer aile üyelerine ya da birincil bakıcılara normal bağlanma sürecinde sınırlılıklar
  • İsme tepkide yetersizlik
  • Akranlarla ilişki kurmada yetersizlikler
  • Duygusal ifade edicilik ve empati kurmada yetersizlikler
  • Göz kontağı kurmayı başlatmada ya da sürdürmede yetersizlikler
  • Başkalarının duygularını, görüşlerini ve inanışlarını ya da motivasyonlarını anlamada sınırlılıklar

Dil ve İletişim Becerilerindeki Yetersizlikler

  • İşlevsel dil becerilerini tam olarak edinmede yetersizlikler
  • Ekolali (Stereotipik ve tekrarlayıcı sözel ifadelerin kullanımı)
  • Sohbet becerilerinde yetersizlikler
  • Kendiliğinden sohbet başlatmada sınırlılıklar
  • Zamirlerin doğru ve yerinde kullanımına ilişkin sınırlılıklar (Özellikle “Ben” zamiri kullanımı

 

Sıradışı Davranış Örüntüleri

  • Çevredeki önemsiz ya da küçük değişiklerde bile stres yaşama
  • Günlük rutinlerin alışkanlıklara, takıntılara dönüşmesi
  • Saplantılı ve zorlayıcı davranış örüntüleri
  • El çırpma, öne ve arkaya sallanma, nesneleri çevirme ve sallama gibi sıradışı, stereotipik, kendini uyarıcı davranışlar
  • Görsel, dokunsal ya da işitsel uyaranlara ilişkin aşırı hassasiyet ve/veya tutarsız davranışlar
  • Yabancılara, kalabalığa, sıradışı ve yeni durumlara ya da ortamlara karşı sosyal korkular

 

Otizmin Görülme Sıklığı

CDC (Amerika Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezinin) 2014 yılında yapmış olduğu araştırmalara göre son 10 yılda en fazla görülen bozukluk olduğunu bildirmiştir. CDC’nin raporuna göre OSB’nin görülme sıklığının 68’de 1 olduğu belirtilmiş, erkeklerde kızlara göre 5 kat fazla görülmektedir.

Otizm, bazı göstergelerin ortaya çıkmasıyla birlikte 2 yaşından itibaren teşhis edilebilir.

 

Teşhis-Rehabilitasyon ve Eğitim Süreci

Yukarıda verilen göstergelerle Otizmi farketmek ve terapi sürecini geç kalmadan başlatmak çok önemlidir. Otizm şüphesini ortaya çıkaran durumlarda çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanlarına başvurulmalıdır. Otizmli bireyin topluma uyum sağlayabilmesi ve sağlıklı bir sosyal hayata sahip olabilmesi için temel teröpatik yaklaşım ise, davranışsal terapilerdir. Davranışçı terapiler, OSB bulunan bireyin bilişsel becerilerini, öz bakım becerilerini, dili ve olumlu sosyal davranışlarını önemli ölçüde geliştirebilmektedir. (Remingtonn, Hastings, Kovshoff, Espinosa, Jahr ve Brown, 2007)

 

 

Ebeveynlere öneriler

 

  • Otizm konusunda ailelerin en önemli sorumluluğu ERKEN TEŞHİSTİR. Teşhiste ve terapide yaşanan gecikmeler, çocuğun topluma uyum sürecini yavaşlatıp bağımsız birey olma konusunda dezavantajlar oluşturabilir.
  • Rehabilitasyon sürecine giren çocuklara evde aile desteği, eğitimi kadar gereklidir.
  • Aileler özel çocuklarının gelişimi ile ilgili uzman desteği almalı, rehabilitasyon sürecinde çocuğunun yanında olmalıdır.
  • Aileler çocuğun hassasiyetlerini(uyaranları-uyarıcıları) tespit ederek, onunla yakın temasta olabilecek kişileri bu konuda bilgilendirmelidir.

 

KAYNAKÇA

Eliçin, Ö., & Yıkmış, A. (2015). Otizmi olan öğrencilere okuma-yazma öğretme konusunda sınıf öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.

Kayıhan, H. Otizm Spektrum Bozukluğunda İnterdisipliner Yaklaşım. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 1(2), 88-91.

Top, F. Ü. (2009). Otistik çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları sorunlar ile ruhsal durumlarının değerlendirilmesi: Niteliksel araştırma. Çocuk Dergisi, 9(1), 34-42.

TURAN, B., ESİN, İ. S., ABANOZ, E., & DURSUN, O. B. (2020). Şüpheden Tedaviye Otizm Spektrum Bozukluğunda Ailelerin Gözünden Yaşanan Sorunlar. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (15), 35-49.

Yıkmış, A., & Ozbey, F. Y. (2009). Otistik Çocuğa Sahip Annelerin Çocuklarının Devam Ettiği Rehabilitasyon Merkezlerinden Beklentilerinin ve Önerilerinin Belirlenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 1(1).

National Autisim Center, 2015

 

https://dergipark.org.tr/en/pub/iucerrahpasa/issue/681/6490